قوس نزول و قوس صعود

عرفا مجموعة نظام هستي را به شکل دايره ترسيم مي‌کنند و آن را دایره وجودیه مي‌نامند.(اسفار، ج۷، ص ۱۰۷ و ج ۸، ص ۱۳۲؛ )

طبق آیه :«إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّـا إِلَيْهِ رَاجِعونَ» ، نقطه شروع و پایان خداوند است. 

يَا أَيُّهَا الْإِنسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَى رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ.یعنی:

اي انسان همانا با رنج و زحمت به سوي پروردگارت رواني و (عاقبت) او را ملاقات خواهي نمود.

دایره وجودیه به دو نیم دایره یا قوس تقسیم می شود :

1- قوس نزول که هستی از مراتب تجرد تام تا عالم طبیعت از بالا به پایین تقسیم می شود. انسان برای ورود به طبیعت از عوالم مختلف عبور کرده و وارد دنیا می شود. ابتدا عالم عقل ، سپس عالم مثال و در انتها عالم طبیعت یا ماده.

2-قوس صعود که از عالم طبیعت آغاز می شود و انسان ، پس از خروج از طبیعت، ابتدا وارد عالم مثال می شود و سپس وارد عالم عقل می شود. 

انسان با تزکیه نفس،  قدم در  راه سیر به سمت عالم های بالاتر می گذارد و در همین دنیا عالم های بالاتر را مشاهده می کند..

نکته:البته عالم بالاتر از عالم عقل ، عالم الوهیت است که قابل دسترسی احدی نیست.

همه انسانها در قیامت، صفاتی از خداوند را ملاقات خواهند نمود. برخی صفات جمال لطیف و  رحیم خداوند و برخی صفات جلال مانند قهار و منتقم را ملاقات می کنند.

شهود ، ملکوت ، کنار رفتن پرده ها...